Kolor futra a ludzkie przesądy. Koty pod lupą stereotypów

 Koty od wieków towarzyszą człowiekowi, budząc w nim skrajne emocje — od czułości i zachwytu po irracjonalny strach. Wśród wszystkich cech, które przypisujemy tym zwierzętom, kolor ich sierści odgrywa zaskakująco dużą rolę w kształtowaniu stereotypów. Czasem aż trudno uwierzyć, jak bardzo barwa futra potrafi wpłynąć na nasze postrzeganie charakteru i "przeznaczenia" zwierzaka. Czarny kot, biały kot, rudy kot — każdy z nich nosi na sobie bagaż ludzkich wyobrażeń, nieproszonych legend i uprzedzeń, które z rzeczywistością mają wspólnego tyle, co bajka z kroniką.

 Najbardziej chyba wyeksploatowanym bohaterem zbiorowej wyobraźni jest czarny kot. Przesąd o jego rzekomej przynależności do sił ciemności sięga średniowiecza, kiedy wszystko, co niejasne i trudne do wyjaśnienia, pakowano w worki z napisem "czary". Czarny kot, przemieszczający się cicho w mroku, szybko został przypisany do sabatów wiedźm i diabelskich ceremonii. Choć minęły setki lat, wciąż w wielu miejscach czarne koty są uważane za zwiastuny pecha. W XXI wieku, w epoce komputerów i lotów kosmicznych, człowiek potrafi jeszcze przejść na drugą stronę ulicy, widząc czarnego kota przebiegającego drogę. Paradoksalnie, w niektórych kulturach ten sam kot przynosi szczęście — dowód na to, jak bardzo przesądy są kwestią geograficzną i jak niewiele mają wspólnego z prawdziwą naturą zwierzęcia.

 Innym kolorem sierści obrosłym w legendy jest biel. Białe koty, z ich śnieżnym futrem, wydają się ludziom niemal nadnaturalne — niczym anielskie istoty, wcielone duchy czystości i delikatności. Nierzadko przypisuje im się cechy dystyngowane, a nawet wyniosłe. W praktyce jednak każdy właściciel białego kota wie, że ich charakter nie odbiega specjalnie od kotów innych barw — potrafią być łobuzerskie, kapryśne i wcale nie tak eteryczne, jakby wynikało z opowieści. Ale obraz białego kota jako stworzenia "szlachetnego" tak silnie wrył się w naszą wyobraźnię, że nawet w literaturze i reklamie najczęściej białe koty pojawiają się w rolach dystyngowanych, salonowych pupili.

 Rude koty, z kolei, cierpią na innego rodzaju stereotypy. Ich ogniście zabarwiona sierść kojarzy się z nieokiełznaną energią, a co za tym idzie — przypisuje im się żywiołowy, psotny charakter. Rudym kotom nie odmawia się inteligencji, ale często oczekuje się po nich większej bezczelności i niezależności niż po ich czarno-białych lub szarych kuzynach. Istnieje nawet żart, że każdy rudy kot to indywidualista, który co chwilę wpada na genialny pomysł, jak doprowadzić swojego opiekuna do szewskiej pasji. Prawda, jak zwykle, bywa bardziej prozaiczna: rudych kotów jest po prostu mniej, więc ich nietypowy wygląd sprzyja tworzeniu historii o "nietypowym charakterze".

 Stereotypom nie oparły się też koty szare, pręgowane, określane często mianem "zwykłych dachowców". W świadomości wielu ludzi są jakby "mniej ciekawe" — mniej magiczne niż czarne, mniej wyjątkowe niż białe, mniej charakterne niż rude. A jednak to właśnie te koty najczęściej spotykamy na ulicach, w domach i na podwórkach. Z ich normalnością związana jest jednak pewna niesprawiedliwość: łatwiej im trafić do schroniska, trudniej znaleźć dom, bo nie mają "magii" koloru, który wzbudzałby emocje. A przecież pod szarym, pręgowanym futerkiem kryje się pełne spektrum osobowości — od nieśmiałych, łagodnych introwertyków po odważnych i przebojowych eksploratorów.

 Wszystko to prowadzi do jednej, smutnej refleksji: kolory futra są dla kotów tym, czym dla ludzi kolor skóry. Czymś, co nie powinno decydować o tym, jak są traktowane, a jednak wciąż wpływa na ich losy. Statystyki schronisk pokazują, że czarne koty mają najniższy wskaźnik adopcji. Wiele osób, wybierając kota, kieruje się nie charakterem, nie tym, jak "dogadają się" z potencjalnym pupilem, ale właśnie jego wyglądem. Niejeden czarny kot musi dłużej czekać na dom tylko dlatego, że jego futro kojarzy się ludziom z czymś, czego sami nie potrafią wyjaśnić ani zracjonalizować.

 Pewną ironią losu jest to, że w czasach, kiedy modne stało się obalanie wszelkich stereotypów wobec ludzi, zwierzęta wciąż tkwią w tych samych starych szufladkach. Czarny — pechowy. Biały — szlachetny. Rudy — łobuz. Szary — zwykły. I choć zdajemy sobie sprawę, jak bardzo te łatki są niesprawiedliwe, jakoś trudno się ich pozbyć. Może dlatego, że lubimy porządkować świat według prostych kategorii. A koty, jak to koty, zawsze były i będą ponad nasze uproszczenia — niezależnie od tego, czy ich sierść lśni czernią, płonie rudym ogniem czy przypomina srebrzysty popiół.

 Na szczęście każdy, kto miał w życiu kota, wie jedno: prawdziwa magia nie tkwi w kolorze futra. Tkwi w spojrzeniu tych uważnych oczu, w miękkim mruczeniu nad uchem w chłodny wieczór, w niespodziewanym przytuleniu się do nogi, kiedy najmniej się tego spodziewamy. I kto raz spojrzał na kota bez filtra przesądów, ten już nigdy nie zapyta: "jaki on ma kolor?" — zapyta tylko: "czy to on mnie wybrał?"

📊 Adopcje kotów według koloru sierści

Kolor sierści	Odsetek adopcji	Odsetek eutanazji	Uwagi
Biały	18,8%	63,0%	Najwyższy wskaźnik adopcji; najniższy odsetek eutanazji.
Inny	19,3%	63,4%	Rzadkie kolory; wysokie wskaźniki adopcji.
Rudy	13,9%	71,1%	Średnie wskaźniki adopcji i eutanazji.
Szary	13,6%	71,8%	Podobne do rudych kotów pod względem statystyk.
Brązowy	13,1%	67,6%	Nieco niższy odsetek eutanazji niż szare i rude koty.
Czarny	10,0%	74,6%	Najniższy wskaźnik adopcji; najwyższy odsetek eutanazji.

Źródło: Badanie przeprowadzone w miejskim schronisku w USA, opublikowane w National Library of Medicine

📊 Adopcje kotów według koloru sierści w Polsce

Kolor sierści	Popularność adopcyjna	Uwagi
Rudy / Rudo-biały	Bardzo wysoka	Uważane za wyjątkowe, często kojarzone z przyjaznym charakterem.
Biały / Biało-szary	Wysoka	Postrzegane jako eleganckie, często przypominają koty rasowe.
Szylkret / Tricolor	Wysoka	Często unikalne umaszczenie, głównie u kotek, przyciąga uwagę.
Bury / Pręgowany	Średnia	Najczęstsze umaszczenie, przez co mniej wyróżniające się.
Czarny	Niska	Często pomijane z powodu przesądów i trudności w fotografowaniu.

Dane te opierają się na obserwacjach i doświadczeniach pracowników schronisk oraz fundacji zajmujących się adopcją kotów w Polsce.